مدلی برای مطالعۀ مطبوعات زنان در ایران

نقش و زبان مطبوعات در ایران به طور کلی تحت تأثیر دو متغیر « قدرت سیاسی» و «جامعۀ مدنی» بوده است که خود متأثر از «فرهنگ سیاسی نخبگان» و «ساز وکارهای حل اختلاف در جامعۀ جدید» هستند. این چارچوب که قابل ارائه در مدلی توصیفی و تحلیلی است، برای مطالعۀ مطبوعات زنان در ادوار مختلف نیز می تواند به کار گرفته شود. نشریات زنان از نخستین دهۀ پس از مشروطیت تاکنون بخش مهم و تأثیرگذاری از بدنه تاریخ مطبوعات ایران را تشکیل داده اند. این نقش را می توان در طلیعۀ دهه های 20 و 30 که هر دو در فضایی از تضعیف استبداد و تقویت جامعۀ مدنی قرار گرفته اند، مطالعه کرد. فرضیه این مقاله آن است که «قدرت جامعۀ مدنی» بیش از «عدم تمرکز قدرت سیاسی» بر توسعۀ مطبوعات زنان در ایران تأثیر دارد. این مقاله بر پایه همین فرضیه دو نشریه شاخص زنان را در طلیعۀ دو دهۀ 20 و 30 مورد مطالعه و تحلیل قرار داده است. نشریۀ «زن امروز» در اوایل دهۀ 20 و «حقوق زنان» در اوایل دهۀ 30 محصول دو موقعیت متفاوت از دوره ای مبتنی بر پراکندگی قدرت سیاسی اند. در موقعیت نخست ضعف قدرت متمرکز سیاسی و در موقعیت دوم تلاش برای استقرار آزادی های مدنی برجسته بوده اند. مقاله براساس تحلیل ثانوی برخی یافته ها از تحلیل محتوای این دو نشریه، تفاوت ها و تمایزهای این دو را تحلیل می کند و بر پایۀ آن فرضیه ای را برای مطالعۀ مطبوعات زنان در ایران مطرح می سازد.